Quan trọng không phải ở chỗ bạn viết điều không ai có thể viết được mà là ở chỗ viết điều chỉ bạn có thể viết được.
Gần đây tôi tìm thấy mẩu văn này trong một quyển tập cũ. Người viết điều này hẳn không thể biết được thời gian có thể phản ta như thế nào, một giọng nói rỗng tuếch đi và những từ một thời được yêu mến có thể héo tàn trên trang giấy ra sao.
“Tại sao con muốn viết truyện này?” ba hỏi tôi.
“Đó là một chuyện hay”
“Nhưng có bao nhiêu thứ khác con có thể viết.”
“Cái này quan trọng ba ạ. Quan trọng là sao mọi người biết.”
“Con muốn sự thương hại của họ.”
Tôi không biết đây có phải là một câu hỏi không. Tôi tự ái. “Con muốn họ nhớ.”
Ông yên lặng một lúc lâu. Rồi ông nói, “Chỉ có con sẽ nhớ, ba sẽ nhớ thôi. Họ sẽ đọc, vỗ tay rồi quên đi.”
Lần này ông không cười. “Đôi khi quên đi là tốt hơn, không phải sao?”
“Con vẫn sẽ viết,” tôi nói. Mọi thứ trở lại với tôi – cảm giác tôi có bên bàn máy chữ đêm trước. Một ý tưởng nhảy lên trong óc tôi. “Nếu con viết một câu chuyện thật,” tôi nói với ba, “con sẽ có cơ hội bán nó tốt hơn.”
Ông nhìn tôi một hồi, tìm kiếm, như thể lần đầu tiên nhìn thấy cái gì đó trên mặt tôi. Cuối cùng, ông nói với giọng kiềm chế, “Ba sẽ kể con nghe.” Trong một khắc ông chìm trong suy nghĩ. “Nhưng tin ba đi, đó không phải là thứ con có thể viết được đâu.”
“Con vẫn sẽ viết,” tôi nhắc lại.
Rồi ông làm một điều tôi không ngờ. Gương mặt ông dãn ra, ông phá lên cười – không hề mang vẻ thương thân hay ý tứ, cười hết cả hơi. Tôi vô cùng kinh ngạc. Tôi không nhớ được lần cuối cùng tôi nghe ông cười như vậy là khi nào. Tôi cũng cười theo mà không rõ tại sao. Cổ họng ông ngâm nga tiếng Việt. “Được… được… được,” mắt ông cười sáng ánh. “Được, được, mai.”
“Nhưng…”
“Ba cần nghĩ đã chớ,” ông lắc đầu rồi lầm bẩm. “Con tui là nhà văn. Có thực mới vực được đạo.”
“Một người làm quan cả họ được nhờ,” tôi đối lại.
Ông nhìn tôi ngạc nhiên rồi phá lên cười, gật đầu lia lịa. Tôi đã để dành câu đó từ nhiều năm nay.
….
Và tôi chợt nhận ra rằng bề mặt dòng sông phải mất nhiều giờ, đôi khi nhiều ngày để đóng băng hoàn toàn – giữ dưới lớp da của nó một thế giới pha lê hoàn hảo – và thế giới đó có thể vỡ tan bởi một viên đá nhỏ rơi xuống như một đơn âm.
- Trích “Tình yêu và danh dự và thương hại và kiêu hãnh và cảm thông và hy sinh”, CON THUYỀN, Nam Lê, Thiên Nga và Thuần Thục dịch.
Trích đoạn trong truyện ngắn đầu tiên in trong tập truyện ngắn CON THUYỀN của NAM LÊ. Đoạn hội thoại của 2 cha con quả là tuyệt vời, nó trả lời được phần nào đó cho câu hỏi mà biết bao tác giả, tác phẩm tìm câu trả lời cho câu hỏi “VĂN CHƯƠNG CÓ ÍCH GÌ?”